Anıtkabir Ankara’da yer alan Türkiye’nin kurucu önderi, ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk‘ün anıt mezarının olduğu yer. Türkiye de yaşayan herkesin büyük bir saygı duyduğu, bilmeyeninin olmadığı kişiden bahsetmek kolay değil. Bugünlere gelmemizde, ileri görüşlü ilke ve inkılaplarıyla günümüzde de başrol oynayan Atatürk’ü, sayfalarca yazsak bitmez. Ama ben işin yapı kısmındayım. Anıtkabir nasıl inşa edildi, kimlerin emeği var, neden burası tercih edildi gelin birlikte bakalım.
Sayfada neler var
Neden Anıttepe
“Şu küçük tepede bana küçük ve güzel bir mezar yapılabilir. Dört yanı ve üstü kapalı olmasın […] Açıklardan esen rüzgâr bana yurdun her yanından haberler getirir gibi, kabrimin üstünde dolaşsın. Kapıya bir yazıt konulsun. Üzerine ‘Gençliğe Söylevim’ yazılsın. Orası yol uğrağıdır. Her geçen, her zaman okusun”Atatürk’ün söylemi üzerine. (Saylav 2005, 35-6). Anıtkabir inşasından önce burada Rasat bulunuyordu ve ismi de Rasattepe idi. 12.yüzyıl’da yaşamış Frig’lerin tümülüsleri de yine buradaydı. Anıtkabir’in burada yapılmasına karar verildikten sonra kazı çalışmaları başladı. Kazıda çıkan parçalar Anadolu Medeniyetler Müzesine gönderildi.
Anıtkabir’in inşası için gerekli kamulaştırmalar yapıldıktan sonra 9 Ekim 1944’de görkemli bir temel atma gerçekleşti. 4 aşamalı olarak 9 yıl içerisinde inşa tamamlandı.
Anıtkabir’in Mimarları
1 Mart 1941’de Anıtkabir için açılmış olan uluslararası yarışmaya Profesör Emin Onat ile birlikte Ahmet Orhan Arda katıldı ve birincilik aldılar. Başta yarışmaya Türk mimarların katılması uygun görülmese de sanatçıların tek ses olmalarıyla bu vahim karardan dönülmüş, planlarıyla Türk mimarlarımız kazanmıştır. Her ne kadar günümüzde şekli bakımından tartışılsa da Anıtkabir Atatürk ile büyülemeye devam ediyor.
Anıtkabir’in İnşası
İlk olarak toprak seviyesi eşitlendi ve Aslanlı yolun istinat duvarları yapıldı. 1944’de başlayan bu çalışma 1 yıl 1945 sürdü.
İkinci olarak Mozole ve Tören Meydanını çevreleyen yapıların yapımına başlandı. Sağlam olması için gerekli izolasyonlar ve betonarmeler yapıldı.Bu da 5 yıl sürdü 1945-1950.
Üçüncü aşamada ise anıta çıkan yollar, aslanlı yol, tören meydanı ve mozole üst döşemesinin taş kaplaması, merdiven basamaklarının yapılması, lahit taşının yerine konması ve tesisat işlerinin yapılmasını kapsıyor. 1950’li yıllardayız hala.
Son aşamada en uzun kısmı bu aşama. 1950-1953 yılları kapsıyor. Şeref holü döşemesi, tonozlar alt döşemeleri ve şeref holü çevresi taş profilleri ile saçak süslemelerinin yapılmasını içeriyordu.
Ayrıntılarıyla Anıtkabir
“Anıtkabir Projesi”nde mozolenin kolonat üstünde yükselen tonoz bir bölüm vardı. 4 Aralık 1951 tarihinde hükümet, şeref holünün 28 m.lik yüksekliğinin azaltılması ile yapının daha çabuk bitirilmesinin mümkün olup olmadığını mimarlara sordu.
Mimarlar yaptıkları çalışmalar sonunda şeref holünü taş bir tonoz yerine, bir betonarme tavan ile örtmenin mümkün olduğunu bildirdiler. Böylece tonoz yapının zemine vereceği ağırlık ve bunun doğuracağı teknik mahzurlar da ortadan kalkıyordu.
Anıtkabir yapımında beton üzerine dış kaplama malzemesi olarak kolay işlenebilen gözenekli, çeşitli renklerde traverten, mozole içi kaplamalarında ise mermer kullanılmıştır.
Heykel grupları, aslan heykelleri ve mozole kolonlarında kullanılan beyaz travertenler Kayseri Pınarbaşı İlçesi’nden, kulenin iç duvarlarında kullanılan beyaz travertenler ise Polatlı ve Malıköy’den getirilmiştir. Kayseri Boğazköprü mevkiinden getirilen siyah ve kırmızı travertenler tören meydanı ve kulelerin zemin döşemelerinde, Çankırı Eskipazar’dan getirilen sarı travertenler zafer kabartmaları, şeref holü dış, duvarları ve tören meydanını çevreleyen kolonların yapımında kullanılmıştır.
Şeref holünün zemininde kullanılan krem, kırmızı ve siyah mermerler Çanakkale, Hatay ve Adana’dan, şeref holü iç yan duvarlarında kullanılan kaplan postu Afyon’dan, yeşil renk mermer Bilecik’ten getirilmiştir. 40 ton ağırlığındaki yekpare lahit taşı Adana’nın Osmaniye İlçesinden, lahitin yan duvarlarını kaplayan beyaz mermer ise Afyon’dan getirilmiştir. kaynak: Kültür Varlıkları
Anıtkabir’in Bölümleri
-Barış Parkı
-Anıt Blok (Aslanlı yol, Tören Meydanı, Mozole)
-İstiklal Kulesi
-Hürriyet Kulesi
-Kadın Heykel Grubu
-Erkek Heykel Grubu
-Mehmetçik Kulesi
-Atatürk ve Türk Devrimi Kütüphanesi
-Zafer Kulesi
-İsmet İnönü Lahdi (1973)
-Barış Kulesi
-23 Nisan Kulesi
-Bayrak Direği
-Misak-ı Milli Kulesi
-Anıtkabir Atatürk Müzesi
-İnkılap Kulesi
-Cumhuriyet Kulesi
-Sanat Galerisi
-Müdafaa-i Hukuk Kulesi
-Sakarya Meydan Muharebesi Kabartması
-Başkomutan Meydan Muharebesi Kabartması
-Mozole
-Şeref Holü
-Mezar Odası
-Alagöz Karargah Müzesi
