Ayasofya Müzesi-Hagia Sophia

Ayasofya Müzesi, en çok ziyaret edilen yerler arasında en başta gelmektedir. Sanat ve mimarlık tarihleri açısından dikkat çekmiştir. Bu yapı 6.yy Doğu Romalı Philon tarafından Dünyanın 8. harikası olarak nitelendirilmiştir. İmparator Justinianos tarafından 527-565 döneminde iki önemli mimar olan Tralles’li (Aydın) Anthemios ve Miletos’lu ( Balat) İsidoros’a yaptırmıştır. Ayasofya 5 yıl gibi kısa sürede tamamlanmış ve büyük bir törenle ,537 yılında ibadete açılmıştır. Bu yapı aynı yere yapılmış üçüncü yapıdır. Diğer ikisi yangın ve istila sonucu ortadan kaybolmuştur. Yeni dönemlerde yapılan kazı çalışmalarında eski kiliseye ait buluntulara rastlanmıştır.

Bugün yine müzeye giriş yeri oldukça kalabalıktı. Müzekart sayesinde o kalabalıktan sıyrılıp kontrol noktasına geldim burası da az değildi ama çabuk ilerledi sıra. Girişin karşısında sütun başlıkları bulunuyor. Farklı tarz ve boyutta bunlar. Bazıları bezemeli. İlerleyerek müzenin iç kısmına doğru geldim kapıdan girişte ..

İlk Yatay Koridor (Narteks)

ilk yatay koridorda(narteks) süslemeler yoktu. Önümde yapı hakkında bilgi verici panolar asılıydı. Sağ tarafta ise bir duvar alçıdan yazılı bir alanla kaplıydı. Bu alan da 1166 yılında Ayasofya’da tolanan Syned Meclisinin ( Ruhani Meclis) almiş olduğu kararların alçıdan kopyası yazılı. Ayrıca İmparator 2. Loames’in eşi Eirene’ye ait olduğu düşünülen lahid bulunuyor. 11. yy’a ait mermer kitabe de burada var.

• 

• 

Sol tarafta ise, yine Ayasofya’yı anlatan panolarla birlikte 2. yy’a ait porfir sunak vardı. Karşı duvarda yabancı turistler için büyük ekranda sesli bir şekilde yine yapı anlatılıyor. Bu alanın ortasında yılan motifli havuz yer alıyor. Buradan diğer yatay koridara geçmek için 4 tane kapı bulunuyor.

Ana Mekana Açılan 2. Koridor

Ana mekana açılan 2. koridor biraz daha süslemeliydi. Üst örtüsü hac işaretleri yaldızlar, bitkisel motifleri andıran şekilerle kaplıydı. 5. kapının üzerinde İsa motifi işlenmiştir. Bu kapı imparator kapısıdır aynı zamanda. Burada da 9 kapı bulunuyor. Kapıların sağ tarafına vaftiiz alanına giderken güzel kapıya çıkıyoruz. Bu kapı M.Ö 11.yy’a ait Tarsus daki Helenistik Dönem Tapınağının orijinal bronz kapısıdır. İmparator Theophilos (829-842) tarafından getirtilmiştir. Kapının arka yüzünün üzerinde 10.yy’a ait mozaik pano yer alır. Panoda sağda şehri (istanbul) kuran İmparator Kostantinos şehrin maketini, solda Ayasofya’yı yaptıran İmparator Justinianos Ayasofya’nın maketini, Hz. Meryem ve çocuk İsa’ya sunuyor.

• 

• 

• 

Ana Mekan

İmparator kapısından girince Ana mekana ulaştım. Açıkçası gezmeye neresinden başlayacağımı şaşırmıştım. Girişte bir tane mermer küp vardı üzeri yazılı şekilde. Sağdan devam ettim üst örtüsü kubbenin asılı kalmış gibi hissettirmesini şimdi anladım her yer bezeli boşluk kesinlikle yok. Kubbenin küçük bir kısmı restore ediliyor. Kemerler, pencere kenarları hep işlenmiş. Haç işaretleri oldukça fazla.

Sultan 1. Mahmud Kütüphanesi

Sultan 1. Mahmud Kütüphanesi olan bu alan, okuma salonu ve kitaplık olmak üzere iki kısımdan oluşuyor. İçine giremiyorsunuz. 16,18.yy İznik, Kütahya çinileri ile bezeli. Sultan 1. Mahmud tarafından 1739 yılında yaptırılmıştır.

Müezzin Mahfili

Biraz daha ilerlediğimde nefis Müezzin Mahfili karşıma geldi. Müezzinin namaz ve diğer ibadetler sırasında üst kısma çıkarak ezan ve dua okuduğu mermerden yapılan bölüm. Sultan 3. Murad Dönemi ( 1574-1595).

Mahfilin önünde Omphalion bölümü var. Burada Doğu Roma İmparatorunun taç giyme töreninin gerçekleştiği alanı oluşturuyor.

Minber

Yine minber de Sultan 3. Murad Dönemine işaret eder. Camilerde Cuma ve Bayram namazlarında hutbe okunan yerdir. Çok zarif bir şekilde işlenmiştir.

Mihrap

Camilerde kıble yönünü gösteren kutsal bölümdür. 19.yy’da son şeklini almıştır. Bu alan hem apsis bölümünü oluşturu hemde Cami ana bölümünü. Mihrabın sağ ve sol yanında bulunan şamdanlar, Kanuni Sultan Süleyman’ın Macaristan’ın fethi sonrasında Budin’den getirdiği şamdanlardır.

• 

Mihrabın sağ tarafında Hatlar yer alır. Bunlar;

• Sultan 2. Mahmud hat levhası 1808-1839

• Sultan 2. Mahmud hat levhası 1808-1839

• Sultan 3. Ahmed hat levhası 1703-1730

• Sultan 2. Mustafa hat levhası 1695-1703

• Sultan 2. Mustafa hat levhası 1695-1703

Mihrabın sol tarafında ki hatlarda

• Hattat Mehmed Esad Yeseri hat levhası 18.yy
• Hattat Veliyyüddin Efendi hat levhası 18.yy

Apsis

Kiliselerde doğu yönüne bakan kutsal bölümdür. Bu bölümde mozaikler yer alıyor. Hz. Meryem ve Çocuk İsa 867. Sağda baş melek Cebrail, solda baş melek Mikail ( günümüze bir kısmı ulaşmıştır ) 867 tarihlidir. Apsis duvarlarında ki yuvarlak hat levhaları Hattat Kadıasker Mustafa İzzet Efendi’nin eserleridir. Sultan Abdülmecid Döneminde 1847-1849 yılları arasında yapılarak asılmışlardır.

Ana mekanın üst galeri kısmına çıkmadan önce kenarda terleyen sütun yer alıyor. Halk arasında kutsallık kazanmış ve çeşitli efsanelere konu olmuş sütundur. Bir çok Hıristiyan kardeşlerimizin bu taşa dokunduklarını gördüm.

Galeri Bölümü

Üst katta da sağdan gezmeye devam ettim. Karşıma ilk çıkan yer İmparatoriçe Locası oldu. Doğu Roma İmparatorluğu Dönemi’nde imparatoriçelerin dini törenleri izlediği bölümmüş burası.

Mermer Kapı 6. Yüzyıl; İmparatorun özel mekanları ve Synod Meclisi üyelerinin toplantı yaptıkları bölümü ayıran kapı.

Mozaik Pano 13. Yüzyıl Deisis: Ortada Hz. İsa, sağda Vaftizci Yahya, solda Hz. Meryem, bu panoda deisis( dua) Hz. Meryem ve Vaftizci Yahya’nın, Hz İsa’dan insanlık için şefaat dilemeleri anlatılmıştır.

İki Mozaik Pano, görüşümün uzağında kaldı. Çalışmalar devam ettiği için o alanda kapalı durumdaydı. Mozaiklerin biri 11. yy, ortada taht üzerine oturmuş Hz. İsa ile solda İmparator 9. Konstantinos Monomakhos, sağda İmparatoriçe Zoe yer alıyor. Dğer panoda ise 12. yy, ortada Hz. Meryem ve kucağında Çocuk isa, solda İmparator 2. Loannes Komnenos, sağda eşi İmparatoriçe eriene, en sağda ( payanda üzerinde ) oğulları Aleksios.

Viking Yazısı 9. Yüzyıl: Doğu Roma Dönemi’nde saray muhafızı olan Viking askeri tarafından mermer korkuluk üzerine yazılan yazı. Bu yazı da Halvdan okunmuştur.

Vaftizhane Avlusu

Ayasofya2nın iç kısmını bitirdikten sonra kendimi vaftizhaneye attım 🙂 Bu bina, yapının güneybatısında bulunan en önemli ek yapılarından biridir. Kare plana sahip, doğusunda apsisi, batısında revakı bulunan yapı kubbe ile örtülüdür. Avlu kısmında ki bazı mimari izler Vaftizhanenin Ayasofya’dan daha eski ( 4. -5. yüzyıl) olabileceğini gösterir. Osmanlı döneminde bir süre caminin kandil yağları deposu olarak kullanılan yapı, Sultan 1. Mustafa’nın 1639‘da vefat etmesi üzerine türbeye çevrilmiştir. 1648 yılında Sultan İbrahim de buraya defnedilmiştir. Bununla birlikte Vaftiz Teknesi ve kandil yağlarının saklandığı küpler yapının avlu kısmına taşınmıştır. Avluda ki Doğu Roma İmparatorluğuna ait lahit ise, Osmanlı döneminde çeşme olarak yeniden kullanılmıştır.

Şadırvan

Abdest almak için camilerin yanına inşa edilen su tesisidir. saultan 1. Mahmud Dönemi’nde 1740 yılında yapılmıştır. Kütüphaneyele benzer tarzdadır.

Güneş Saati

Son olarak güneş saatiyle yapının küçük bir özetini bitiriyorum. Çıkış kapısına yöneldiğimizde karşımıza gelir güneş saati. Bu saat üzerinde Osmanlı döneminde kullanılmış olan üç temel saat kavramı görülmektedir. Çevrede yer alan eğik telin gölgesinde okunan saat öğle zamanını (zevali saat) temel almaktadır. İçteki dik çubuğun gölgesinde okunan saatte ise güneşin doğuşundan itibaren geçen (sol eğimli italik) ve batışına kalan ( sağa eğimli babil) zamanı gösteren saat doğruları bulunmaktadır.

Muvakkithane ve Sıbyan Mektebi arasında çıkış kapısına gelmiş bulunmaktayım. Muvakkithane restore ediliyor. Sıbyan Mektebine ise giriş sağlanmıyor.

Ayasofya Giriş Ücreti

Müzeye Giriş Ücreti 60Tl’dir. Pazartesi günleri dışında her gün açıktır. Kendi sitesine bakabilirsiniz. https://ayasofyamuzesi.gov.tr/en.

Buraya yakın Yerebatan Sarnıcı hakkında bilgi almak isterseniz gezi notlarıma göz atabilirsiniz..