Efes Antik kenti, MÖ 6000 yılında kurulmuş, Dünya’nın önde gelen antik kentlerinden biridir. Kenti kadın savaşçılar yani Amazonlar kuruyor. Arzawa (Ana Tanrıça Kenti) krallığının şehri Apasas’dan geldiği söyleniyor. Öncekileri küçük bir yerleşim birimiyken, zamanla gelişerek büyüyor.
Sayfada neler var
Efes Antik Kent Tarihi
Kent 2. Kez Atina Kralı Kadros’un oğlu Androklos’un çabalarıyla kuruluyor. Arkeolojik veriler MÖ 2000’li yılların sonuna kadar bölgede yerli halkın yaşadığını söylüyor. MÖ 100 yılında Yunan ilgisi artmış. Yunan kolonicilerinin, bugün İonia olarak adlandırılan Ege denizinin doğu kıyısı boyunca yerleşmiş oldukları biliniyor.
Lidya Krallığı döneminde Efes, Akdeniz’in en varlıklı kenti durumundayken Pers Krallığı’na yenilmeleriyle Ege kıyı şeridi üzerinde Pers egemenliği hakim oldu.
MÖ 5.yüzyılın başında İonia kentleri Persler’ e karşı ayaklandığından hızlı bir şekilde ayrılmış ve böylece yılılmaktan kurtulmuş.
MÖ 334 yılında Büyük İskender gelişine kadar Pers hakimiyeti sürmüştür.
MÖ 281 yılında kent Efes adıyla tekrar kurulur ve Akdeniz’in en önemli ticari limanları’ndan biri olur.
Roma-Bizans Döneminde Efes
Roma döneminde Augustos zamanında ve sonrasında çok önemli bir ticaret merkezi olarak anlatılır. Efes bir banka, en önemli yerel arazi sahipleri ve mülteciler için bir sığınak olarak işlevli olması nedeniyle, giderek yatırım haline geldi.
MS 380 yılında İmparator 1. Theodosius döneminde imparatorluk yaşayan herkese Katolik inanç dayatılmış ve paganizm resmen ölmüştür.
Hristiyanlığın yayılmasıyla çok tanrılı kültün varlığına tanıklık eden tüm yapılar aşamalı olarak terk edilmesine yerine kiliselerin inşasına yol açmıştır. Yüzyıllar boyunca çok farklı krallıklar görmüş, Roma, Bizans, Osmanlı imparatorluklarının da üzerinden geçtiği tarihi doyumsuz Efes Antik Kenti gezmek için yarım gün ayırmalısınız.
Kentin Planı
Helenistik kent dikdörtgen ızgara plana sahip. Kentin üst kısmında dinsel merkezlerle birlikte başlıca kamusal ve yönetimsel anıları içeren devlet agorası, Aşağı kısımda ise büyük ticari pazar yeri olan tetragonos agora yer alır. Ayrıca Roma imparatorluğu döneminde düzenlenen Anfi Tiyatro gibi anıtsal yapılarda bulunur. Efes’in doğal koyu 2.yy öncesinde Bergama Kralı 2. Attalos tarafından limana dönüştürülmüştür.
Efes altın çağını Roma döneminde yaşamıştır.
Efes’de Gezmek
Özellikle kore ve Japon ağırlıklı turist fazlaydı. Gişe oldukça kalabalık, müzekart kesinlikle daha önceden çıkarılması gerekiyor. Hierapolis Antik Kenti gibi sıcak değil, ağaç fazla olduğu için rüzgar gezmeyi kolaylaştırıyor. Gişe girişinde hemen sütun başlıkları ve yapılar başlıyor, yamaç evler ilgi çekiciydi. Devlet Agorası aynı şekilde. Hamam, çeşme yapıları inanılmaz güzel. Heykeller arasından geçtiğiniz;
Herakles Kapısı, Kenti ciddi anlamda daralmış, araba geçişine izin verilmiyor. Sütunları üzerinde yer alan kemerin içinde yapıya dair bir yazı yerleştirilmiştir. Kemerli köşebentlerde defne çelenkler ve palmiye dallaruyla nikeler durmaktadır.
Sağlı, sollu bütün yapılar çok güzel. Bu yolun(Kuretler Caddesi) sonu Celsus Kütüphanesine çıkıyor.
Efes’de Mutlaka Görmemiz Gereken Yerler
Celsus Kütüphanesi
Efes’in en tanınmış anıtıdır Celsus Kütüphanesi. İ. S 100-110 yılları arasında Gaius İulius tarafından babası Senatör Tiberius İulius Celsus Polemaeanus için yaptırılmıştır. Kütüphane aslında ölen kişinin mezarı üzerine inşa edilmiş bir heroon (kahramanlık anıtı) olarak anlaşılmalıdır. Her iki tarafında birer heykel kaidesi bulunan 9 basamaklı bir merdivenle ön hole çıkılmakta, buradan da asıl kütüphane odasına ulaşılmaktadır. İ. S 270 yılında depremden yıkılmış ve tekrar inşa edilmiştir. 1970-1978 yıllarında restore edilmiştir. Sütunlu bölmelerün arasında ki nişler de heykeller bulunmakta, bazıları sağlam, bazılarının bir kısmı yok olmuş.
Caddenin sonuydu burası biz sağdan ilerledik panayır alanına geldik. Burası da oldukça büyük, kenarlara heykeller çeşitli yapı kalıntıları bulunuyor. Orta alan boş bir kaç bank yapılmış gölgelik var, dinlenmek için ideal.
Tetragonos Agora(Ticari Pazar Yeri)
İ. Ö 3.yy çoktan kurulmuştu. Görünen şekli Roma dönemi Augustos zamanına kadar gider. Bu dönemde kuzey de, batıda ve güney de olmak üzere 3 büyük kapısı olan avlu ve bu avluyu dört tarafından çevreleyen iki nefli, iki katlı dükkan ve iş yerlerinin bulunduğu stoalar yapılmıştır. Burasıda şiddetli bir deprem görmüş olup, Efeste elde bulunan mimari parçalarla yerinde kullanılarak Agora yeniden yapılmıştır.
Tabelaları takip ederek Meryem kilisesini de görmeden gitmeyelim dedik.
Meryem Kilisesi
3 nefli piskoposluk Kilisesi Olimpieion Mahallesinin güney stoasında inşa edilmiştir. İ. S 345’de burada toplanan Ekümenik Konsülü(Tanrıyı doğuran kadın olarak Meryem) ile ün kazanmıştır. Kilise geç Bizans dönemine kadar bir çok değişikliğe uğramıştır. Orta çağın ilerleyen dönemlerine kadar mezarlık olarak varlığını sürdürür.
Çıkış yazan yerden yukarı gittiğimizde mil taşlarını ve Büyük Tiyatroyu gördük. Buraları da gezip bir güzel fotoğrafladıktan sonra, girdiğimiz yerden geri çıkmak için geri döndük. Girişte yapıların minyatürleri camekan içerisinde bulunuyor. Geziye başlamadan buraya bakarsanız neyin nerede olduğunu görürsünüz.
Büyük Tiyatro
Kentsel odak noktası ve meclis binası olması gibi işlevleri yüzünden kentin alt yapısı için çok önemliydi. Yaklaşık 25.000 kişilik Tiyatro’da sadece kültürel aktiviteler değil, gladyatör oyunları ve halk meclisi için Efeslilerin buluşma yeriydi. Bugünkü görünümünü büyük oranda geç Roma Döneminde Bizans sur duvarıyla birleştirildi ği onarımlara bağlıdır.
Mil taşları
Bugünkü km levhaları gibi Antik dönemde arasında ki uzaklığı gösteren yollara dikilmiş taşkardır. Mermerden yapılmış örnekleri az alup, genelde yerel taş kullanılmıştır. Efes müzesinde bulunan ve M. Ö 3.yy’a tarihle en mil taşında görüldüğü gibi ölçü birimi ‘stadia‘ dır.
Yedi Uyurlar Mağarası
Hemen şunu belirteyim mağara Efes Ören yerinin içinde değil. Tabelalar ilk bu mağarayı gösteriyor. Biz Antik kenti gezdikten sonra geri dönüp Yedi Uyurlar Mağarasına gittik. Mağaranın büyük bölümü kapalı, giriş yasak maalesef. Yedi Uyurlar hikayesi kısaca nedir? Ashab-ı Kehf kimdir?
Zamanında bir oduncu varmış, Efes Dağlarında gezerken bir taş buluyor, üzerinde yazı var. Hemen onu okutabilecek birilerini arıyor ve bakkalı buluyor. Bakkalcı dükkanı ona bırakmak karşılığında taşı nerede bulduğunu söylemesini istiyor. Oduncu kabul etmiyor ve okumasını istiyor. Adam okuyunca burada 3 küp altın olduğunu, zamanı gelince çok zengin bir kral olacağını söylüyor. Oduncu inanmıyor ama içi içini yiyor, taşı bulduğu yeri kazarak küpleri gerçekten buluyor. Zamanı da gelince hem çok zengin oluyor, hemde kral 🙂 Oduncu büyüklenmeye başlıyor ve kendini Tanrı ilan ediyor, 6 kişi buna karşı geliyor,kral kovuyor derken kaçacak yer aramaya başlıyor bu 6 kişi. Yolda çoban ve 1 köpek görüyorlar, durumu anlatıyorlar, çobanda aynı dertten muzdarip, aralarına alıyorlar 7 kişi ve köpek mağarayı bulup, yerleşiyorlar. 200 yıl kadar uyuyup uyanıyorlar ve acıktıkları için şehre birini gönderirler. Eski para ile ekmek almaya isteyen kişiyi krala götürüler ve durum anlaşılır. Mağaraya giderler, Allah tarafından kapanmıştır. Köpeğin tüylerinden ne kadar uyudukları anlaşılmış derler. Başka hikayeler, mağaralar da mevcut.
Efes Antik Kenti Giriş Ücretleri 2019
Giriş kişi başı 72₺ olup, yamaçevler için isterseniz ekstra 36₺ daha vermeniz gerekmektedir. Müzekart geçerli kent için fakat kent içinde bulunan yamaçevler için yine aynı ücret ödenmeli, müzekart geçerli değil.
Efes Antik Kent Nerede ve Nasıl Giderim
İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı, 5 dakika arası olan Efes’e gitmek kolay. Aydın İzmir otobanından devam edip, Selçuk’a giderseniz, kuşadası için ayrılmış yoldan giderek Efes için tabelalar göreceksiniz. Minibüs ve otobüsle gidecek olanlar için de yine Selçuk’a gelmeniz oradan sürekli kalkan araçlara gitmeniz gerekecek.
