Frig Vadisi Afyonkarahisar, Kütahya ve Eskişehir illeri arasında kalmış, hangi ile bağlasam diye düşündüğüm bir yer. Biz daha çok İhsaniye ilçesindeki eserleri gördüğümüzden Afyon’da fikir kıldım. Konya, Kayseri, Nevşehir gezilerimizin ardından dolana dolana vardık bu özel yere. Yüksekte bir de, çık çık bitmiyor, bir ara arkadaşlarım bastonlarla çıkmaya başladı yazılıkayaların, mezarların olduğu yerlere. Görseniz sanki peri bacaları devam ediyor, ama bacalar sade değil üstlerinde genişçe yazılar yer alıyor, giriş kapıları çeşitli hayvan figürlü. Dallar, çalılar kaplamış bir çok yerin üzerini, neyse ki hocamız işini çok iyi biliyor, görmemiz gereken yerleri hiç atlamadı. Son zamanlarda Kapadokya turlarının yerini Frig Vadisi almış gibi görünüyor. Zaten haketmediğini söyleyemeyiz. Manzaraysa manzara, tarihse tarih, tüfse tüf 🙂 Gelin bakalım Afyaon’da gezilecek yerler, Frig Vadisi’nde gezilecek yerler ve kapsadığı alanlara..
Sayfada neler var
Frig Vadisi-Frigya Vadisi Hakkında Bilgiler
M.Ö. 3000-2000 yıllarını kapsayan Eski Tunç döneminden başlayarak günümüze kadar hüküm süren uygarlıklar içerisinde Frigler, ayrı ve özgün bir yere sahiptir. Hititlerin M.Ö. 1700’den başlayarak 500 yıl süren egemenliklerinin ardından M.Ö. 1200 yıllarında parçalandıkları sırada, Anadolu’ya batıdan gelen ve sonradan adlarına Frig denilen bir kavim göçü başlamıştır. Bu göçler sırasında Anadolu, 400 yıl süren karanlık bir dönemin ardından M.Ö. 8. yüzyılın II. yarısında (M.Ö. 750) Friglerin siyasi üstünlük elde etmeleri ile aydınlanmış ve Frigler efsanevi kralları Midas döneminde güçlü bir devlet konumuna gelmişlerdir. http://www.afyonkultur.gov.tr/TR-237410/frigya-vadisi.html
Frig Yürüyüş Yolu
Friglerin Afyonkarahisar il sınırları içindeki izlerini süren güzergah (Rota-1) Afyonkarahisar-Ankara karayolu üstünden, Seydiler beldesinden başlar. Frigya’daki jeolojik oluşumların en güzel örneklerinin görülebileceği bu rota antik dönemlerdeki birçok medeniyetin izlerini taşıyan Ayazini üzerinden geçerek önemli Frig Vadileri’nin (Köhnüş ve Karababa Vadileri) ve özgün Frig eserlerinin (Aslantaş, Yılantaş, Maltaş, Aslankaya ve Burmeç gibi) görülebileceği patikaları takip ederek şirin bir Çerkez köyü olan Sarıcaova’ya ulaşır. Frig Yolu bu noktada yürüyüşçülere iki seçenek sunar; birincisi yolun devamı olan Yazılıkaya’ya giden parkur, diğeri ise keyifli bir yürüyüş sunan Asmainler Saklı Vadisi içinden geçerek Kütahya sınırları içinde kalan Rota-2’ye bağlanan bağlantı yoludur. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/frig-yuruyus-yolu/
Frig Vadisi İçinde Neler Var
Hititler gibi Anadolulaşan ve Afyonkarahisar-Eskişehir-Kütahya illerinin birleştiği bölgede özgün bir kültür oluşturan Frigler bu bölgede kült mezar ve mezar anıtları biçiminde, büyük boy kaya blokları üzerine işlenmiş Ana Tanrıça Kübele kültüne ait tapınak cepheleri ile yine Ana Tanrıça Kübele kültüne ait aslan kabartmalarıyla dünyanın en ilginç ve en değerli eserlerinin yaratılmasını sağlamışlardır. Özellikle Afyonkarahisar’ın kuzeyinde bulunan Göynüş Vadisi ve Döğer Bölgesi’nde bulunan Aslantaş, Yılantaş, Maltaş, Kapıkaya I ve Kapıkaya II gibi dünyada eşi bulunmayan Frig Kaya Anıtları bunların başlıcalarıdır. Frigler M.Ö. 6. yüzyıl sonlarından itibaren siyasi üstünlüğü yitirmiş olmalarına rağmen Afyonkarahisar ve çevresinde Frig kültürü, dini ve mitolojisi yüzlerce yıl daha devam etmiş, bölgede bin yıl Frig dili konuşulmuştur. http://www.afyonkultur.gov.tr/TR-237410/frigya-vadisi.html
Yazılıkaya
Yazılıkaya Vadisi’nin güney ucunda, Yazılıkaya Köyü’nün hemen batısında yer alır. Yüksek ve sarp tüf kayalardan oluşmuş Yazılıkaya platosunun üzerinde kurulmuştur. Vadiye batıdan ve kuzeyden ulaşan yolları kontrol altında tutan, daha yüksekte konumlanmış Akpara Kale, Pişmiş Kale, Gökgöz Kale ve Kocabaş Kale tarafından koruma altına alınmış bir yerleşmedir. Uzunluğu 650 m, genişliği 320 m’dir. Vadi taban seviyesinden yüksekliği 60-70 m kadardır. Frig döneminde şehrin surla çevrili olduğu düşünülür. Günümüzde sur bedenine ait yerinde korunmuş tek bir taş dahi yoktur. Ancak, yerleşmeyi doğal bir sur gibi çevreleyen kayaların belirli noktalarında basamak şeklinde kesilmiş temel yuvaları izlenir. Bu yuvalar kimi yerde birden fazla tahkimat olduğunu düşündürür. Şehrin ana girişi doğu yöndedir.
Ana kayaya açılan rampalı yol Kral Yolu olarak bilinir. Rampa boyunca yolu sınırlandıran kaya kütleleri üzerine figüratif kabartmalar işlenmiştir. Şehrin yayılım alanı içinde, plato üzerinde ana kayadan yontulmuş anıtsal ölçekli basamaklı sunaklar girişleri platodan başlayan, kaya merdivenleriyle inilen tonoz örtülü iki kaya tüneli ve güneybatı yönde alt terastaki anıtsal kaya sarnıçları en önemli yapıları oluşturur. Yerleşmeyi çevreleyen yüksek ve sarp volkanik kayalarda ise anıtsal ölçekli fasad, basamaklı atlar/sunak ve nişlerden oluşan çok sayıda kült yapısı ve oda mezarlar yer alır. Burası, çok sayıda ve en anıtsal dini anıtlarla donatılarak ayrıcalıklı bir konuma yükseltilmiştir. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/gezilecek-yerler/
Açık Hava Müzesi Frig
Kaya Anıtları ve Sunaklar
Kaya anıtları ve sunaklar, Afyonkarahisar Bölgesi’nde Friglerden günümüze kalan önemli eserlerdir. Ayazini, Göynüş Vadisi ve Döğer çevresinde yaygın olarak görülen bu eserlerin tarihi, M.Ö. VII. Yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır. Aslantaş, Maltaş, Kumcaboğaz, Kapıkaya ve Aslankaya anıtları başlıca örnekleri arasındadır. Ana tanrıça Kübele Frigler zamanında bereket ve doğa tanrıçası olarak tapınılmıştır ve Friglere ait kaya anıtları ve sunaklar da ana tanrıça Kübele’ye ithafen yapılan anıtlardır. Bu anıtlarda aslan motifleri de görülmektedir çünkü aslan ana tanrıça Kübele’nin koruyucusu olarak kabul edilmiştir. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/gezilecek-yerler/
ASLANKAYA
İhsaniye İlçesi, Döğer Kasabası Emre Gölü yakında bulunan Aslankaya, yüksek bir kaya kütlesinin güney yüzü dikey düzeltilerek oluşturulmuş, üçgen çatılı bir tapınak cephesidir. Üçgen çatının kiriş boşluklarında karşılıklı iki sfenks (insan başlı kanatlı aslan), ana cephede niş içinde ayakta duran iki aslan arasında Kübele bulunmaktadır. Ana cephe geometrik desenli kabartmalarla süslüdür. Anıt’ın iki yan yüzü de düzeltilerek, kuzey yanına kükremiş ve ayakta duran, başı yıpranmış bir aslan kabartması yapılmıştır. M.Ö. VII. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/gezilecek-yerler/
KAPIKAYA 1
İhsaniye ilçesi, Döğer Kasabası ile Üçlerkayası Köyü arasında bulunan Kapıkaya 1 Tapınağının M.Ö. VII. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Tek parça bir kayanın doğu yüzü ve yanları dikey düzeltilerek üçgen çatılı bir tapınak cephesi yapılmıştır. Cephe ortasındaki niş içinde, ayakta Tanrıça Kübele, kabartma olarak işlenmiştir. Kabartmanın altına kayadan oyma, dört basamak merdiven yapılmıştır. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/gezilecek-yerler/
KAPIKAYA 2
İkinci Kapıkaya Tapınağı ise aynı bölgede Üçlerkayası Köyü ve Bayramaliler Köyüne doğru uzanan kayaların ve çam ormanlarının arasında kalmıştır. Üst kısmı ermiş bir kaya parçasının batı yüzü dikey düzeltilerek yapılmış bir tapınak cephesidir. Kayanın yapısı gevşek olduğundan üstteki üçgen çatı bölümü ermiş. Ön yüzünde süslü iki bölüm arasında niş açılmış içine Tanrıça Kübele’nin ayakta duran kabartması yapılmıştır. Anıtın önünde dini törenler yapılması için bir sahanlık bulunmaktadır. M.Ö. VII. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.
Maltaş
Burası da yine açık hava tapınaklarına yakın bir yerdedir. Bir çok kısmı toprağa gömülü olduğu için gezip görme şansımız olmadı.
Kaya Mezarları
- Aslantaş
- Yılantaş
Kaleleri
- Bayramaliler Kalesi
- Avdalaz Kalesi
- Asar Kale
- Seydiler Kale
- Demirli Kale
NOT: Frigya Vadisi’nin Seydiler, Karakaya, Döğer, Çatağıl ve Sarıcaova yerleşim yerleri yakınlarında, Kapadokya bölgesindeki gibi peri bacaları ve benzer doğal oluşumlar bulunmaktadır. Bu oluşumlar, tüflü toprak dokusunun rüzgar, yağmur gibi doğal etkenlerle aşınması veya oyulması ile oluşmuştur. Peri bacalarının yanında, vadide yer alan göller, yaylalar ve ormanlar da peri bacaları ile bütünleşerek doğa harikaları oluşturmaktadır. http://www.afyonkultur.gov.tr/TR-237410/frigya-vadisi.html
Frig Vadisinde Konaklamak
Frig Yolu güzergâhı üstündeki bazı köylerde köy evleri restore edilerek ev pansiyonculuğuna uygun hale getirilmiştir. “Frig Evi” olarak adlandırılan ve önünde tabelası bulunan bu evler Sabuncupınar, İnli, Lütfiye, Sarıcaova ve Demirli köylerinde bulunmaktadır. Ayrıca yol üstünde konaklayabileceğiniz ve konaklayabileceğiniz pansiyonlar bulunmaktadır. Yürüyüşünüz sırasında bu konaklarda kalarak köy yaşantısını tadabilir ve yerel kültürü deneyimleyebilirsiniz. http://frigvadisi.gov.tr/index.php/frig-vadisi-2/frig-yuruyus-yolu/ Kamp yapmak için alanlarda mevcut.
